تیر ۱۸, ۱۳۹۳ آشنایی با الجزایر ۰
آشنایی با کشور الجزایر
کاری از: یوسف رستمی دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
اَلجَزایر (به عربی: الجزائر) کشوری است در شمال قاره آفریقا، میان مراکش و تونس. پایتختش الجزیره نام دارد. مردم الجزایر عرب و بربر هستند، زبان رسمی الجزایرعربی است و ۷۳ درصد مردم به عربی تکلم می کنند. حدود ۲۷ تا ۳۰ درصد نیز به زبان بربرها صحبت می کنند زبان فرانسوی هم مورد استفاده قرار می گیرد و دین رسمیشان اسلام و مذهبشان سنی است. مساحت آن ۲/۳۸۱/۷۴۱ کیلومتر مربع و در آمار سال ۲۰۱۲ (میلادی) جمعیت آن ۳۷٫۹۰۰٫۰۰۰ نفر بودهاست. زبان رسمی الجزایر عربی است ولی به زبان فرانسوی وبربر نیز صحبت میکنند. در سال ۱۸۳۰ فرانسویها تحت پوشش اقدامی انساندوستانه و به بهانهی آزاد کردن الجزایر از یوغ استعمار عثمانی این کشور را اشغال کردند. پس از گذشت بیش از یک دهه از اشغال کامل این سرزمین، از سال ۱۸۴۵ جنبشهای ضد استعماری در این کشور برای بیرون راندن فرانسویان شکل گرفت.
سلطه فرانسه بر الجزاير
از قرن شانزدهم ميلادي به بعد امپراتوري عثماني بر سراسر شمال آفريقا از جمله الجزاير مسلط شد. حكام محلي با گرفتن لقب «بيك» از دربار قسطنطنيه و فرستادن ماليات ساليانه به دربار عثماني، خلعتي به نام جبه قرمز دريافت ميكردند كه نمايانگر اطاعت از دربار عثماني بود.
فرمانروايان و به عبارتي بيكهاي الجزاير در بعضي موارد مستقل بودند و با هر كشوري كه قراردادي امضا ميكردند، دربار عثماني آن را تاييد ميكرد. در ۱۷۹۷ ميلادي در زمان حكومت هياتمديره (دايركتوار) بر فرانسه، دولت فرانسه گندمهاي فراواني به مبلغ پنج ميليون فرانك از «بيك حسين» فرمانرواي الجزاير خريداري كرد ولي بعد از تحويل گندمها پول آن را نپرداخت.
بيكحسين به كنسول فرانسه در الجزيره اعتراض كرد و ضمن صحبت در حال عصبانيت مگسپراني را كه در دست داشت به صورت كنسول فرانسه كوبيد. دولت فرانسه كه از ديرزمان قصد تصرف الجزاير را داشت، اين امر را بهانه قرار داد و ارتش فرانسه با يكصد كشتي جنگي و ۳۶ هزار سرباز بنادر الجزاير را به گلوله بست و سپاهيان فرانسه شهر الجزيره را گرفتند و بيكحسين در پنج ژوئيه ۱۸۳۰ با تمام وجوه نقدي كه ميتوانست به آن دسترسي پيدا كند، به عثماني فرار كرد. اين واقعه در زمان سلطنت «شارل دهم» اتفاق افتاد.
استقلال الجزایر
در سوم ژوئيه ۱۹۶۲ (۱۲ تير ۱۳۴۱) كشور الجزاير بعد از ۱۳۲ سال كه تحت سلطه فرانسه بود به استقلال رسيد و در هشت اكتبر همان سال به نام: جمهوريه الجزايره الدموكراتيه الشعبيه (جمهوري دموكراتيك مردمي الجزاير) به عضويت سازمان ملل متحد درآمد. از ۱۹۵۴ تا روز استقلال يعني مدت هشت سال «جبهه آزاديبخش ملي» مبارزه مسلحانه خود را عليه اشغالگران فرانسوي بهشدت ادامه داد.
ملت الجزاير يك ميليون قرباني داد و در تاريخ كشورهاي عرب و شمال آفريقا، الجزاير به عنوان «ارض ميليون شهيد» سرزمين يك ميليون شهيد معروف شد.
اين تعداد شهداي الجزاير غير از شهدايي است كه الجزايريها به رهبري امير عبدالقادر در جنگ با ارتش فرانسه در آخر قرن نوزدهم در راه آزادي ميهن خويش فدا ساختند.
ساختار حکومت الجزایر
رئیس کشور: انتخابات ریاست جمهوری دومرحلهای است. پارلمان: پارلمان الجزایر از دو مجلس تشکیل شده؛ مجلس الامّه با ۱۴۴ کرسی و مجلس ملی خلق ( المجلس الشعبی الوطنی ) با ۴۶۲ کرسی.
سیستم انتخاباتی الجزایر
رئیس جمهور از طریق یک سیستم دومرحلهای، با اکثریت مطلق آرا، و برای یک دوره ۵ ساله انتخاب میشود. نخست وزیر را رئیس جمهور منصوب میکند.۹۶ عضو مجلس الامّه با رأی غیرمستقیم مردم، و توسط یک کالج انتخاباتی برای مدت ۶ سال انتخاب میشوند. ۴۸ عضو دیگر این مجلس را رئیس جمهور تعیین میکند و دوره نمایندگی آنها هم ۶ ساله است. طبق قانون اساسی، هر سه سال باید برای نیمی از کرسیهای مجلس الامّه انتخابات برگزار شود. الجزایر به ۴۸ حوزه انتخابیه تقسیم شده که هر یک از این حوزهها در واقع یکی از ولایات این کشور است و به هر یک از آنها ۲ کرسی تعلق میگیرد. ۴۶۲ نماینده مجلس ملی خلق با استفاده از یک سیستم نمایندگی تناسبی با فهرست بسته انتخاب میشوند و دوره نمایندگیشان ۵ سال است. برای ورود به پارلمان حد نصابی ۵ درصدی وجود دارد. ۴۸ حوزه انتخابیه بر اساس تقسیمات کشوری الجزایر مشخص شدهاند. در مناطق مختلف بین ۲۰ تا ۵۰ درصد نامزدهای احزاب باید زن باشند.
جغرافياى سياسى و اهميت استراتژيک کشور الجزاير در منطقه شمال آفريقا
درياى مديترانه ۳ قاره و دو اقيانوس را بههم پيوند داده و به مثابه يکى از مهمترين درياهاى جهان شناخته مىشود، علاوه بر تراکم جمعيت و وجود فرهنگها و نظامهاى مختلف سياسى – اقتصادي، در حدود (۷۰۰۰ مايل (۱۱۲۰۰ کيلومتر) سواحل آن، اين دريا نظامىترين منطقهٔ دنياست. قواى دريائى بيش از ۱۵ کشور، شامل ۳ کشور خارجى روسيه، آمريکا انگلستان) در آن حضورى دائم داشته و دارند. درياى مديترانه جلوهگاه رقابت شرق و غرب، اختلاف اعراب و اسرائيل و تقابل ممالک صنعتى در حال رشد در دو سوى درياست. همچنين منطقه خاورميانه سالها متمادى محل نزاع و کشمکش بسيار بوده است.وجود استعمار فرانسه در آفريقا، انگليس در کشورهاى عربى خليجفارس و ايران، و زمان حال آمريکا قدرت بلامنازع و جهانخوار حضور جابرانه خويش را به رخ جهان کنونى کشيده و در همه جاى جهان حضور دائم دارد. کشور الجزاير به لحاظ وجود منابع نفتي، منابع معدنى مرکزى بود که کشور استعمارگر فرانسه مىتوانست از آنجا بر جبهه آزادى بخش اريتره، جبهه ملى آزادى بخش چاد اشراف داشته باشد؛ از طرف ديگر، به جهت دست يابى به پايگاههائى براى مقابله با استعمار انگليس که اين کشور نيز در آفريقا و در همسايگى الجزاير مستعمراتى نيز داشته است. اين سرزمين از ديرباز زير چکمههاى فرانسوىها بوده و همانند همسايگان خود تاخت و تازهاى متعددى را بهخود ديده است. اين جريان تاريخى در عين حال متأثر از ويژگىهائى است که تا حدود زيادى ناشى از گسترش اين سرزمين است که بههر يک از گروهها اجازه داده تا مدتى طولانى نوعى خودمختارى نسبى را حفظ کنند و بعد از يک دوره مقاومت طولانى به قوانين تازه رسيده گردن نهند. الجزاير با وسعتى معادل پنج برابر کشور فرانسه همواره در معرض هجوم نيروهاى مرکز گريزى قرار داشته است همين امر که استقرار يک حاکميت مرکزى نيرومند را در اين سرزمين به تعويق انداخته است. در طول تاريخ مناطق و قبايل در اين سرزمين نقش بسيار مهمى را ايفا کردهاند. پيمانها و منازعات اين قبائل تابع ترکيب پيچيدهاى از ملاحظات سياسي، اقتصادي، مذهبى يا مالى بوده است، که گاهى آها را به حاکميت مرکزى نزديک و گاهى از آن دوره کرده است. اشغال الجزاير از سوى فرانسه به دلايل سياسى و اقتصادى و نظامى صورت گرفت، هدف اين تفکر که در زمان ناپلئون شکل گرفت، اين بود که به جناح راست خود براى حرکتهاى گسترده به سمت اروپا امنيت بخشد. بعدها اين سرزمين تکيه گاه ژئوپلتيکى فرانسه در مديترانه جنوبى گرديد. الجزايرىها بعد از استقلال اقداماتى براى احياءِ زبان ملى خود (عربي) بهعمل آوردند. عربى کردن زبان در سالهاى آغازين دهه ۹۰ در تحصيلات ابتدائى و متوسطه به پايان رسيده و هم اکنون در تحصيلات عالى در شرف تکميل است. اين امر مسائل متعددى بهبار آورده است، توقف آموزش زبانهاى بربرى و اعمال محدوديت در زمينه آموزش و بىاعتنائى نسبت به طريقه کلاسيک آموزش، از جمله اين مسائل هستند.
اقتصاد الجزایر
شالوده اصلی اقتصاد الجزایر سوخت فسیلی بخش انرژی می باشد که بر اساس آمار ۶۰ درصد بودجه و ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی و ۹۵ درصد درآمدهای صادراتی را تأمین می نماید. الجزایر دارای جایگاه چهاردهم در میان کشورهای دارای منابع نفتی است که شامل ۱۱٫۸ میلیارد بشکه منابع نفتی اثبات شده می باشد. در سال ۲۰۱۲، تولید ناخالص داخلی الجزایر بر پایه قدرت خرید ۲۷۲٫۸۶۶ میلیارد دلار بوده و سرانه آن ۷٫۴۷۷ دلار بوده است. که بر این اساس در جایگاه صد ام در میان کشورهای جهان جای می گیرد. تولید ناخالص داخلی اسمی الجزایر در همین سال، ۲۰۷٫۷۹۴ میلیارد دلار و سرانه آن ۵٫۶۹۳ دلار بوده است.
منابع
۱- تاريخ قرن نوزدهم و معاصر نوشته آلبر ماله، ژول ايزدك، ترجمه حسين فرهودي، جلد سوم، انتشارات ابنسينا، تهران، ۱۳۴۰، ۲- تاريخ معاصر كشورهاي عربي، نوشته خاورشناسان شوروي، ترجمه دكتر محمدحسين روحاني، انتشارات كوس، تهران، ۱۳۵۶، ۳- جهان اسلام، مرتضي اسعدي، مركز نشر دانشگاهي، جلد اول، تهران، ۱۳۶۶، ۴- تاريخ عرب در دوره جديد، نوشته لوتسكي، ترجمه پرويز بابايي، انتشارات سپهر، تهران، ۱۳۴۹، ۵- تاريخ قرن نوزدهم و معاصر، آلبر ماله، ترجمه نصرالله فلسفي، اميركبير، تهران، ۱۳۲۴،۶- حكومتگران كشورهاي اسلامي، نوشته سيروس غفاريان، انتشارات مدرسه، تهران، ۱۳۸۰، ۷-کتاب الجزاير (مردم و سرزمين) نويسنده: فاطمه اميرخاني ۸- سایت ویکی پدیا